Hövzə xəbər agentliyinin verdiyi məlumata əsasən, Höccətül-İslam Əli Məhdiyan bu barədə yazdığı məqalədə qeyd edir:

Elmi hövzələrin yenidən qurulmasının 100 illiyi münasibətilə Hikmətli Rəhbərin mətninə dair üç sual:

1. Birinci sual: Bu bəyanat kimə ünvanlanıb?

“Ruhaniyyət Bələdçisi” adlı sənəd İmam Xomeyni tərəfindən “ölkə ruhanilərinə, müctehidlərə müəllimlərə, tələbələrə və camaat imamlarına” ünvanlanmışdı. Rəhbərin ikinci mərhələ bəyanatı isə “gənclərə” xitab edirdi. Bəs bu yeni mesajın ünvanı kimdir?

2. İkinci sual: Bu bəyanatın yeniliyi nədən ibarətdir?

Bu mətnin sözləri daha öncə Rəhbərin çıxışlarında yer almayıbmı? O bu mesajda hansı yeni fikri irəli sürüb? Bir cümlə ilə desək, bu bəyanatın xülasəsi nədir?

3. Üçüncü sual: Bu yeni fikrə əsasən, ünvanlanan tərəf hər kimdirsə nə etməlidir?

Bu mətn necə yaşar və dinamik qalacaq? Necə unudulmadan və diqqətdən kənarda qalmadan meydanda aktiv qalacaq?

Bu mesajın əsas ünvanı “Qum Elmi Hövzəsidir."

Bu, dərin köklərə malik bir sivilizasiya kimliyi kimi qəbul olunur. Buradakı müraciət fərdlərə deyil, tarixi və bünövrəsi olan bir fenomenə ünvanlanıb. Rəhbər sınaqdan çıxmış, xalqın içindən yaranmış, meydanda fəaliyyət göstərən canlı bir qurumla danışır.

Əlbəttə, bu müraciətin nəticələri mərcəi təqlidlər, müəllimlər, tələbələr, menecerlər, elmi hövzə daxilində və xaricindəki qurumlar, hətta xalqın özü ilə də əlaqəlidir. Lakin hər kəs bu şəxsiyyətlə olan əlaqəsi miqdarında bu mesajın ünvanı sayılır.

Bəs bu mesajın əsas yeniliyi nədir? Bu mesaj elmi hövzəyə deyir ki, “öz kimliyini yeni meyarlar əsasında yenidən müəyyən et.” Zaman dəyişir və çevrilir. Mesajda hövzənin keçmişi belə, ümumbəşəri və tarixi miqyasda, qlobal güc balansı kontekstində təsvir olunur. Bu yenidən təhlil, başlıqdan tutmuş tövsiyələrə qədər hamısı bu yeni yanaşma üzərində qurulub.

İran sivilizasiya qarşıdurmasında zirvəyə çatmaq yolunda əvvəlkindən daha ciddi bir şəkildə irəliləyir. Elmi hövzə bu koordinatlarda özünü görmürsə, demək olar ki, heç bir fəaliyyət göstərmir. Əslində, bu gün İranın tarixi və sivilizasiyalı yetkinliyini dərk etməyən hər bir düşüncə adamı, sadəcə olaraq zaman itirir.

Bəs nə etməli? Elmi hövzədə fərqli bir rasional düşüncə tərzi formalaşmalıdır. Bu düşüncə tərzi hövzədə dominant və geniş yayılmış bir baxışa çevrilməlidir. Rəhbər bu qayğını gənclərlə və dövlətin icraedici qüvvələri ilə də bölüşmüşdü.

Belə bir baxış və yanaşmanın tələbləri başa düşülməli və daxili mənimsənilməlidir. Elmi hövzə "tarixi özünüdərkə" və bu dərkə əsaslanan davranış üslubunu dəyişəcək bir rasional düşüncəyə ehtiyac duyur. Sabah bir neçə yeni dərslik və ya diplom adı ilə vicdanımızı sakitləşdirməməliyik.

Bu yeni rasional düşüncə tərzini yaratmaq üçün bütün ixtisas sahələrində, bütün səviyyələrdə və məsuliyyət dairələrində belə bir düşüncənin yaranması üçün otaqlar yaradılmalı, onun əməli vasitələri aşkarlanmalı və praktikaya tətbiq edilməlidir. Bu, aşağıdakıların qarşısını alacaq:

Bəziləri eyni köhnə bilik və fəaliyyətlərini bu mesajın adı altında yeni bir lövhə ilə təqdim etməsinlər;

Bəziləri düşüncə fəaliyyəti və mücərrəd təfəkkür adı ilə faydasız elmlərlə oynayıb "öz nəfsini tanrı etmiş" insanlar kimi davranmasınlar;

Bəziləri isə əməli fəaliyyət adı ilə bu işi ucuzlaşdırmasınlar və bir neçə məsuliyyətsiz davranışla işi gözdən salmasınlar.

Xülasə:

Elmi hövzə yeni bir rasional düşüncə tərzinə ehtiyac duyur. Elə bir rasionalizm ki, özünü bu günkü sivilizasiya qarşıdurmalarının mərkəzində görsün və bu qarşıdurmalara rəhbərlik etməyi düşünsün. Bu yeni düşüncə əsasında hər şey yenidən nəzərdən keçirilməlidir.

Hər kəs bu bərəkətli və tarixi ictimai qurum üçün bu yeni düşüncə tərzinin formalaşmasına çalışmalıdır. Və bu işə özümüzdən başlamalıyıq.