Hövzə Xəbər Agentliyinin məlumatına görə, bu gün sürətlə dəyişən müasir dünyada ruhaniliyin rolu hələ də mühüm və həyati əhəmiyyətini qoruyub saxlayır. Bu əsasla, «Cəmiyyətdə ruhanilərin mövcudluğunun zəruriliyi və onların mənəvi-əxlaqi sağlamlığa dərin təsiri» mövzusunda sual-cavab təqdim edirik ki, dəyərli ziyalılara ithaf olunsun.

Sual:
Müxtəlif alimlər və mütəxəssislər hər biri cəmiyyətə xidmət edirlər. Belə olan halda, elmlə məşğul olan bir ruhaniyə ehtiyacın nə zərurəti var və onun cəmiyyət üçün hansı təsiri ola bilər?

Cavab:
Cəmiyyətin ehtiyacları yalnız maddi ehtiyaclarla məhdudlaşmır, bununla yanaşı mənəvi, əxlaqi və ruhi ehtiyaclar da mövcuddur. Din  maddi ehtiyaclara diqqət yetirməklə yanaşı, insanların mənəvi və əxlaqi tələbatlarına da cavab verir. Ruhanilər isə dini elmlər üzrə mütəxəssis kimi bu sahədə cəmiyyətin bələdçiləri və məsləhətçiləri rolunu oynayırlar.

Necə ki, bədənin xəstəliklərini müalicə etmək və sağlamlığını qorumaq üçün həkimə ehtiyac var, eləcə də ruhun, mənəviyyatın və əxlaqın sağlamlığı üçün  ruhanilərə ehtiyac duyulur. Ruhanilərin işi peyğəmbərlərin və imamların yolunun davamı olaraq  insan yetişdirmək və canlara həyat verməkdir. Qurani-Kərim isə bir canı diriltməyi bütün insanları diriltmək kimi qiymətləndirir.

وَ مَنْ أَحْیاها فَکَأَنَّما أَحْیا النَّاسَ جَمِیعاً(۱)

Kim də onu dirildərsə (ölümdən xilas edərsə), bütün insanları diriltmiş (xilas etmiş) kimi olar.

Ayədə "bir insanı diriltmək" ifadəsi, ölü birini yenidən həyata qaytarmaq mənasında deyil, əksinə ağıl sahiblərinin düşündüyü kimi  insanların həyatını xilas etmək və onlara yeni bir mənəvi həyat vermək mənasındadır. Məsələn həkim bir xəstəni müalicə etdikdə ya da batmış birini xilasedici xilas etdikdə  yaxud əsiri düşməndən azad etdikdə, insanlar "onu diriltdi" deyə bilər. Allah  Qurani-Kərimdə bənzər ifadələrdən istifadə edir. Məsələn haqq yola yönəltməyi "diriltmək" olaraq təsvir edir.
أَوَ مَنْ کانَ مَیتاً فَأَحْییناهُ وَ جَعَلْنا لَهُ نُوراً یمْشِی بِهِ فِی النَّاسِ(۲)

Bu ayənin hökmünə əsasən, kim bir azğın insanı iman yoluna yönəldərsə, onu diriltmiş kimi  sayılır.  (3)

Din işığında və ruhanilərin səyləri nəticəsində, cəmiyyətə faydalı və işgüzar, həmçinin mütəxəssis insanlar yetişdiriləcək və onlar cəmiyyətə xidmət edəcəklər. Bu isə çox böyük və qiymətli bir vəzifə və roldur.

Çünki din, ilahi bir hədiyyədir və hər dövr üçün nazil olmuşdur. Onun qorunması və təzəliyini saxlaması, həmçinin zamanın vəziyyətinə uyğunluğu üçün, bir qrup insanın dinə dərindən yanaşması və onu ilahi qaynağından alması vacibdir. Müfəssirlər tərəfindən verilən şərhlərdən faydalanaraq, onu zamanın ehtiyaclarına uyğun şəkildə izah etməlidirlər. Bu dinin təfsirində ictihadın vacibliyi üçün açıq bir dəlildir və ruhanilərin əsas vəzifələrindən biridir. Bu səylər  yalnız bütün həyatını dinin dərin anlamını anlamağa həsr edən zəhmətkeşlərin uğurla yerinə yetirə biləcəyi bir işdir.

Din anlayışının ictihadın səviyyəsində əldə edilməsi, ruhanilərin əsas vəzifələrindən yalnız biridir. Xüsusilə müasir dövrdə, din cəmiyyətində yalnız ictihad səviyyəsində ali biliklər əldə etmək, İslam tarixində hər zaman vacib olmuş və hələ də vacibdir, həm də hökm çıxarma, İslam iqtisadiyyatının hazırlanması, digər İslam ölkələri ilə əlaqələrin İslam prinsiplərinə əsasən tənzimlənməsi və s. kimi məsələlərdə də davamlı tədqiqat və düşüncə aparmaq dini elmlər və dinlə əlaqəli elmlər sahəsində araşdırma etmək, eyni zamanda cəmiyyətin ehtiyaclarına uyğun olaraq müasir problemlərin çətinliklərini aşmaq və onlara dini təlimlərə əsaslanan həll yolları təqdim etmək ruhanilərin vacib və zəruri vəzifələrindən biridir.

Şəriət hökmlərinin çıxarılması və Quran, sünnə və peyğəmbərlərin miraslarının qorunması dini alimlər və ruhanilərin məsuliyyətindədir. Bu iş ruhanilərin İslamı düzgün və doğru şəkildə anlamaları, onu Quran və sünnənin təmiz və düzgün qaynaqlarından əldə etmələri və həmin bilikləri cəmiyyətə təqdim etmələri ilə həyata keçirilir.

Çünki inqilabdan sonra cəmiyyətdə İlahi hakimiyyətin qurulması ilə ruhanilərin vəzifələri  ikiqat artmışdır. Hökumət məsələlərinin işıqlandırılması, cəmiyyəti Vəliyi-Fəqih tərəfindən idarə etmə üsulu, hökumət fiqhinin izahı, dəyərlər sistemi, məhkəmə sistemi, İslam iqtisadiyyatı və s. kimi mühüm vəzifələr müasir dövrdə ruhanilərin üzərinə düşür və yalnız onlar bu vəzifələri yerinə yetirə bilərlər.

Bugün ruhanilərin üzərinə düşən ən böyük vəzifə İslamı düzgün tanımaq və bunu gənc nəsilə çatdırmaq  həmçinin düşmənlər tərəfindən cəmiyyətə yeridilən şübhələrə qarşı mübarizə aparmaqdır. Bundan əlavə, İnqilabın İslamiliyinin qorunması, dini inanc və biliklərin təmiz şəkildə saxlanması və zamanın vəziyyətinə uyğun olaraq doğru şəkildə izah edilməsi bütün bunlar ruhanilərin məsuliyyətindədir.

Buna görə də ruhanilərin işini onların vəzifə və məsuliyyətlərinə uyğun olaraq qiymətləndirmək lazımdır. Cəmiyyətdə faydalı işlər yalnız maddi işlərlə və maddi təsiri olan işlərlə məhdudlaşmır, buna görə də ruhanilərin rolunda heç bir şübhə olmamalıdır.

Biz təcrübi və təbii elmlərin dəyərini azaltmağa çalışmırıq. Lakin ruhaniyyətin fəaliyyəti fərqlidir və ona dair qiymətləndirmə bu fərqliliyi nəzərə alaraq aparılmalıdır.  

Ruhanilərin mövcud olması və cəmiyyətdəki təsirinin zəruriliyinə şübhə ilə yanaşan baxış, bilavasitə və ya qeyri-ixtiyari olaraq insan və cəmiyyətə sekulyar yanaşmadan qaynaqlanır. Bu yanaşma  cəmiyyətin ehtiyaclarını yalnız maddi ehtiyaclarla məhdudlaşdırır,  din, əxlaq və mənəviyyatı isə ictimai həyatdan kənara qoyur və bu yanaşma, Qərbin izlədiyi və bu gün bir çox böhranlarla üzləşən yanaşmadır.

İstifadə olunmuş mənbələr:

[1]. Maidə Surəsi, 32-ci ayə.

[2]. Ənam Surəsi, 122-ci ayə.

[3]. Təbatəbai, Seyid Məhəmməd Hüseyn, Təfsirəl-Mizan, tərcümə edən Seyid Baqir Musəvi Həmədani, 

Qum: İslam Nəşriyyat Ofisi, 1374-cü il, cild 5, səh. 519.

Mənbə:
Qum Elmi Hövzəsi araşdırma və şübhələrə cavab mərkəzi.