Hövzə Xəbər Agentliyinin məlumatına görə, Höccətül-İslam vəl-müslimin Seyid Əlirza Təraşiyun “Ailənin böyük oğlunun zorakılığının idarə olunması” mövzusunda verdiyi sual-cavab formatında məqaləsində məsələyə toxunub və bu tövsiyələr elm və tərbiyə sahəsindəki oxucular üçün təqdim olunur.
Sual:
“Mənim üç oğlum var. Böyük oğlum 13 yaşındadır və qardaşlarını incidərkən bundan zövq alır. Onunla dəfələrlə söhbət edib başa salmışıq və hətta onu xəbərdar etmişik ki, əgər qardaşlarına zərər versə və onları əsəbiləşdirsə, cəzalandırılacaq. Lakin buna baxmayaraq, nəticə əldə edə bilməmişik və o bu uyğun olmayan davranışına davam edir.”
Cavab:
Adətən biz uşaqların davranışını optimist şəkildə şərh edir və düşünürük ki, bu yalnız “uşaqların zarafatlaşmasıdır” və tezliklə düzələcək.
Çox hallarda bu belədir, lakin bu vəziyyətdə valideynlərin narahatlığı tamamilə məntiqlidir, çünki əgər uşaq həqiqətən başqalarına zərər verməkdən zövq alırsa, bu ciddi bir problemdir və “zərərvermə meyli” kimi üzə çıxa bilər.
Əlbəttə, nəzərə almaq lazımdır ki, əksər uşaqlar bir-biri ilə zarafatlaşmağı sadəcə oyun və əyləncə kimi qəbul edirlər və bu davranış psixoloji problem demək deyil.
Belə hallarda valideynlər üçün vacib tövsiyələr aşağıdakılardır:
1. Təhdid və cəza tətbiq etməmək
Heç bir halda uşağı təhdid etməyin, tənbeh etməyin və ya cəzalandırmayın. Bu üsullar yalnız faydasız deyil, həm də uşağın zorakılıq davranışını gücləndirə bilər və hətta sadiizm meylinin formalaşmasına zəmin yarada bilər.
2. Oyunlar və qrup fəaliyyətləri təşkil etmək
Evdə üç oğul olduğuna görə, valideynlər oyunlar və qrup fəaliyyətləri planlaşdırmalı və uyğun şəkildə təşkil etməlidirlər.
Bu oyunlar evdə və ya evdən kənarda keçirilə bilər və məqsəd uşaqların enerjisini pozitiv və yaradıcı mühitdə sərf etmələrinə şərait yaratmaqdır.
Məsələn, uşaqlar arasında əməkdaşlıq və qarşılıqlı əlaqəni gücləndirən qrup oyunları və ya əvvəlcədən proqnozlaşdırıla bilməyən, müxtəlif mərhələlərdə fərqli qərar yolları olan oyunlar.
Bu oyunlar uşağa bir neçə variant arasından seçim etməyi öyrədir və ən yaxşı seçimi seçməklə uğur qazanmağı göstərir. Belə oyunlar düşünmə, qərarvermə və problem həll etmə bacarıqlarını inkişaf etdirir.
Təbii ki, bu oyunlarda uşaqlar bəzən bir-birilə zarafatlaşa bilərlər. Bu, sosial təcrübə və öyrənmənin bir hissəsidir və həddindən artıq ciddi qəbul edilməməlidir.
3. Praktik və iqtisadi bacarıqların öyrədilməsi
Əgər valideynlər lazımi şərait və imkanlara malikdirsə, böyük uşağı uyğun peşə və iş mühitlərinə aparmaq olar. Bu tədbirin bir neçə məqsədi vardır:
Uşaq mənfi və gərgin mühitdən uzaq olur.
Praktik, iqtisadi və peşə bacarıqlarını öyrənir.
Həyat təcrübəsi və iqtisadi savad əldə edir.
Qeyd etmək lazımdır ki, bu yolda uşağın sadəcə satış işində deyil, xidmət və ya istehsal sahələrində yerləşdirilməsi daha məqsədəuyğundur.
Məqsəd uşağın peşə və iş təcrübəsi qazanması, məsuliyyətlilik və yaradıcılıq bacarıqlarının inkişaf etdirilməsi və öyrənmə mühitinin pozitiv və yaradıcı olmasıdır.
Səsi dinləmək və yükləmək üçün buraya klikləyin.
Rəyiniz