Hövzə Xəbər Agentliyinin verdiyi məlumata əsasən, müasir media xüsusilə də məlumatların ötürülməsi prosesi medianın izləyiciləri üçün hansı şərait və vəziyyətlər yaradıb və bəzən buna necə təkan verib, bu gün kommunikasiya elminin müəllim və mütəxəssisləri arasında müxtəlif və eyni zamanda geniş müzakirələrə zəmin hazırlayan çox mühüm bir məsələdir.

Bu gün dünyada ‘hər şeyi bilmək' bəlası

Müasir dövrdə bu cür medianın fəaliyyətinin fəsadlarından biri də odur ki, onlar tamaşaçıların əvvəlkindən daha çox çaşqınlıq içində qalmasına səbəb olublar. Çünki bu medianın sahibləri və idarəçilərinin inancı belədir ki, biz hər şeyi bilməliyik. Halbuki məhz bu ‘hər şeyi bilmək’ düşüncəsi xüsusən də medianın istifadəsi fast-fud üslubunda, qat-qat sürətlə baş verdiyi bir zamanda elə təsirlər ortaya çıxarıb ki, bu da birbaşa və ya dolayı yolla insanların həyat tərzinə, baxış və düşüncə tərzinə təsir göstərib.

Bəzi mütəxəssislərin ifadəsinə görə, böyük miqdarda FOMO (itirmə qorxusu) hissi medianın əlində bir əsas silahdır. Bu kütləvi tamaşaçıları özləri ilə birlikdə apararaq istədikləri istiqamətə yönəltməyə imkan verir. Elə bu nöqtədə media savadlılığının əhəmiyyəti və zərurətindən danışılır. Çünki media savadlılığının ilk addımlarında məqsəd, medianın istifadəsi ilə bağlı məntiq və xərcə əsaslanan prinsip əsasında bir münasibət qurmaqdır.

İstifadəçilərin media məzmunu ilə qarşılaşarkən ayıq olması zərurəti

Höccətül-İslam Rəsul Bəhramiyanının fikrincə, media savadlılığının ən mühüm təsirlərindən biri istifadəçinin ayıq olmasına kömək etməsidir. Bu onu medianın məzmunu ilə qarşılaşdıqda ən yaxşı performansı göstərməyə hazırlayır. Həmçinin, medianın mesajının hansı məqsəd və şəraitdə təqdim olunduğunu bilməklə, müxtəlif media proqramlarını düzgün şərh etmək mümkün olur.

O həmçinin əlavə etdi: Əslində insanlar istifadəçi kimi media savadlılığı sayəsində televiziya, radio, qəzetlər, jurnallar, kitablar, reklam lövhələri, internet və sosial şəbəkələrdəki mürəkkəb mesajları anlayıb kəşf edə bilərlər.

Əlbəttə, rəsmi üslubda tərcümə belə olar:
O bildirdi ki, həqiqət ondan ibarətdir ki, biz bu gün istər-istəməz medianın inkişaf etmiş dövründə  yaşayırıq. Çünki ətrafımız məlumatlarla doludur. Belə bir mühitdə hər şeyi bilmək və hər şeydən xəbərdar olmaq istəyi hətta mümkün olsa da (əksər hallarda mümkün deyil) mənfi nəticələr doğurur. Bu isə bu günün istifadəçisindən səthi düşüncə və səthi yanaşmanın güclənməsinə səbəb olub.

Höccətül-İslam Bəhramiyan qeyd etdi: Əhəmiyyətli olan odur ki, sərf etdiyimiz zaman və xərclərin qarşılığında nə kimi faydalar əldə etdiyimizi bilək. Buna görə də demək olar ki, media savadlılığının ən vacib məqsədlərindən biri də medianın istifadəsinin şüurlu və fayda ilə müşayiət olunmasını təmin etməkdir.

Cari şəraitdə media müdafiəsinin tələbləri

12 günlük müharibədən sonra media sahəsində media müdafiəsinin zərurətindən danışılmağa başlandı. Hər şeydən əvvəl bilinməlidir ki, bu növ müdafiə yanlış məlumatlar və media hücumlarına qarşı mübarizə aparmaq üçün tətbiq olunan tədbirlər və bacarıqlar toplusudur. Bu tədbirlər media savadlılığının artırılmasını, xəbər mənbələrinin dəqiq qiymətləndirilməsini və xüsusilə etibarsız məlumatların yayılmasından çəkinməyi əhatə edir.

Tədqiqatçı və media fəalı Dr. Məhəmməd Sadiq Xorsəndin fikrincə, medianı gücləndirməyin ən yaxşı yolu media savadlılığının artırılmasıdır. Bu sahədə isə müxtəlif media növlərini, xüsusilə onların məlumat ötürmə və mesajlaşma üsullarını tanımaq vacibdir. Çünki bu halda media məzmununu daha düzgün qiymətləndirmək mümkün olur.

İnformasiya axınlarında düzgün yönləndirmədə media savadlılığının əhəmiyyəti və faydaları

O əlavə edib: Media bilgisi bizə deyir ki, informasiya sahəsindən istifadə edərkən vaxtımızın hansı hissəsini hansı şəbəkələrdə, kanallarda və saytlarda keçirməli olduğumuzu müəyyən edə bilər.

O davam edib: Media bilgisinin funksiyası sanki qidalanma funksiyasına bənzəyir. Yəni medianı analiz etmək bacarığına sahib olan şəxs qəbul etdiyi qida və rejimini seçə bilir. Əslində, bu gün mobil telefonlar, televiziya və müxtəlif şəbəkələr vasitəsilə insanın zehninə ötürülən bütün məlumat və xəbərlər müxtəlif informasiyaların qarışığıdır və hər kəs üçün uyğun deyil. Bizim bu məsələyə yanaşma tərzimiz düşüncə, ruh və iradəmizin sağlamlığını təmin edir.

Media savadlılığının olmaması və inkaredilməz zərərləri

Şükürzadə əlavə etdi: Əslində yalnız media savadlılığı insana mediadan   düzgün istifadə etməyi müəyyən etməyə kömək edə bilər. Əks halda istifadəçi zehni və intellektual zəhərlənməyə məruz qalır və tədricən doğru ilə yanlış arasında seçim qabiliyyətini itirir. Başqa sözlə, media bilgisi olmayanlar yanlış seçimlər və medianın yaratdığı süni həyəcanlara qapılırlar. Belə şəxslər qərar və emosiyalarının idarəsini mediaya həvalə edirlər ki, bu da cəmiyyət və bütövlükdə ölkə üçün ciddi nəticələr doğurur.

Psixoloji və kiber müharibə ilə bağlı elm sahələrinin bir çox mütəxəssislərinə görə, media müharibəsində dağıdıcı silah dalğalardır. Bu dalğalar ilə gözlə görünməsə də, cəmiyyətin kütlələri arasında onların təsirini çox gizli, lakin dərin şəkildə müşahidə edirik.

Bu boş söz deyil ki, media müharibəsində düşmən əsgər toplamasını öz cəbhəmizdən həyata keçirir və əsgərlərini xalqın içindən seçir. Belə bir şəraitdə cəmiyyətin media bilgisini gücləndirmək, media müdafiəsinin formalaşması və inkişafında ən yaxşı üslubdur. Əgər bu üslub düzgün istifadə olunarsa, nəticədə cəmiyyətdə ümidin qorunub gücləndirilməsinə kömək edə bilərik və eyni zamanda düşmənin mənfi məqsədlərini neytrallaşdırmaq üçün zəmin yarada bilərik.

Xəbərin sonu.