Hövzə Xəbər Agentliyinin məlumatına görə, iki il öncə, 7 oktyabrda baş vermiş “Əl-Əqsa tufanı” əməliyyatının mühüm təsirlərindən biri də, fikir və düşüncə müstəvisində “müqavimət ilahiyyatı” anlayışının yenidən gündəmə gəlməsi olmuşdur. Bu mövzu bu gün də öz seçilmiş oxucu və tədqiqatçı çevrəsində xüsusi maraq doğurur. Elə bu səbəbdəndir ki, bəzi alimlər və mütəfəkkirlər bu konsepsiyanı sırf nəzəri çərçivədən kənara çıxararaq onun ictimai funksiyalarını və praktik yönlərini elmi şəkildə təhlil etməyə başlamışlar. Digər bir qrup isə bu anlayışın cəmiyyətin müxtəlif təbəqələrində ictimailəşdirilməsi və yayılması istiqamətində səylər göstərməkdədir.

Müqavimət ilahiyyatına diqqətin dönüş nöqtəsi

Media fəalı və jurnalist Daniyal Bəsir hesab edir ki, son iki il ərzində yaşanan misilsiz faciələrə baxmayaraq, Qəzza xalqının “Əl-Əqsa tufanı” ilə başlayan və işğalçı rejimə qarşı göstərdiyi möhtəşəm səbr və müqavimət nümunəsi, əslində “müqavimət ilahiyyatına” əsaslanan bir hərəkətin davamıdır.

Onun fikrincə, bu baxımdan “müqavimət ilahiyyatının ” əsasını ilahi təlimlər təşkil edir və o, hər şeydən öncə tövhid, Allah-Taalaya iman və ilahi köməyə dərin etiqad üzərində qurulmuşdur. Şübhəsiz ki, müqavimət ilahiyyatı allahşünaslıq, mərifətşünaslıq, bələdçi-şünaslıq (nübüvvət və imamət prinsipləri), insanşünaslıq, aləmtanıma və vücudşünaslıq (ontoloji) əsaslarına dayanır. Bu səbəbdən, onun tərkib komponentlərinə xüsusi diqqət yetirmək zəruridir.

Allahşünaslıq əsaslarının gücləndirilməsi zərurəti

Mediya fəalı Bəsir əlavə edib ki, müqavimət ilahiyyatının allahşünaslıq təməli üzərində düşünərkən, ilk növbədə Allahın hərtərəfli hakimiyyətinə, ilahi iradənin həyatın bütün sahələrinə sirayətinə, Allah yolunda hərəkətə və ilahi razılığın qazanılmasına diqqət yönəltmək lazımdır.
Çünki Qurani-Kərim və Əhli-beyt (ə) kəlamlarının aydın buyuruqlarına əsasən, qəlbini Allah-Taalaya bağlayan şəxs üstün gələr və ilahi zəfər hökmən onun nəsibidir.

İnsanşünaslıq əsasları və azadlıq anlayışı

O, həmçinin vurğulayıb ki, müqavimət ilahiyyatının insanşünaslıq müstəvisində insanın ixtiyarı və azadlığı əsas prinsip kimi qəbul edilir. Bu yönü ilə müqavimət ilahiyyatı, insanı Tanrıdan müstəqil sayan bəzi çağdaş cərəyanlardan, xüsusilə azadlıq teologiyasından fərqlənir.
Müqavimət ilahiyyatı insanlara ictimai məsuliyyət və əməli iradə aşılayır. Bu, əslində iradələrin və əzmlərin toqquşması meydanıdır. Hansı tərəf daha möhkəm iradə göstərərsə, qələbə ona məxsus olacaq.
Bu mənada, əgər cəmiyyət bütövlükdə islah və dəyişiklik istiqamətində addım atarsa, haqq cəbhəsinin tərəzisi şübhəsiz ki, güclənəcəkdir.

Zülm sisteminə qarşı ədalət yönümlü mövqe

O, qeyd edib ki, müqavimət ilahiyyatının aləmtanıma (kainatşünaslıq) əsasları çərçivəsində dünyanın ədalət üzərində qurulması, hər bir səmavi və insani sistemdə zulm və hakimiyyət zorakarlığı ilə üzləşmə konsepsiyası mərkəzi yer tutur. Çünki müqavimət, haqqın təzahürü olaraq, əks cəbhədəki zülm və zorakarlığa cavabdır və onun nəticəsi şərəf və üstünlükdür. Bu prinsip Qurani-Kərimdə, “Ali-İmran” surəsinin 146-cı ayəsində belə əks olunur:

"Bəlkə də Allahın dostları çoxlu sayda peyğəmbərlə birlikdə cihada çıxdılar, onlar yolunda hər nə baş versə, zəifləmədilər, qətiyyətlərini itirmədilər və baş əymədilər; Allah səbr edənləri sevir.”

Media fəalı əlavə edib ki, Allahın digər ayələrində də insanları tövhid yolunda qətiyyət və ibadət yoluna sadiqlik nümayiş etdirməyə çağırır. Ayələrdə bu mesaj açıq şəkildə verilir: həm Peyğəmbər (s) özünün, həm də onunla birgə Allah yoluna gəlmiş şəxslərin möhkəm və dayanıqlı olmaları tələb olunur. Məşhur alim Əllamə Təbatəbai bu ayənin tonunu sərt və qəti hesab edir. Ayədə heç bir yumşaldıcı, mərhəmət yönümlü ifadə yoxdur. Allah müqəddəsin tələbini qəti şəkildə irəli sürür və bütün iman sahiblərindən müqavimət və qətiyyət gözləyir.

Millətin daxili birliyinin effektiv nümunəsi

İslam mədəniyyəti və düşüncə tədqiqatçısı Höccətül-İslam vəl-müslimin Məhəmməd Kaşizadə, müqavimət ilahiyyatının tövhid mərkəzli yanaşmasının millət üçün daxili birliyin nümunəsini təqdim edə biləcəyini bildirib. Bu yanaşma yalnız iman və ilahi rəhbərliyə əsaslanmır, eyni zamanda millətçilik elementini də nəzərə alır.

O, qeyd edib ki, əksər müvəqqəti və reaktiv birliyin xarici düşmən üzərində qələbədən sonra tədricən dağılmasına baxmayaraq, müqavimət ilahiyyatı İslamın Villayəti (İlahi rəhbərlik) prinsipinə dayanaraq, kimlik, etiqad və sosial bağlılığı təmin edir.

Cənab Bəsir əlavə edib ki, bu yanaşma etiqadi köklər və İslam mədəniyyət əsasları ilə birləşərək İslam bazalı millətçilik anlayışını inkişaf etdirə bilər. Bu konsepsiya heç bir halda etnik və ya qısamüddətli maraqlara əsaslanmır. Əksinə, iman, vilayət ağılı və millətin dini-historik bağlılığı üzərində qurulur. Nəticədə, müqavimət ilahiyyatı həm xarici təhdidlərə qarşı milli birliyi təmin edə, həm də daxildə yeni İslam sivilizasiyasının formalaşması üçün dayanıqlı model təqdim edə bilər.

Tərəqqi yönümlü vilayət prinsipi əsasında konsepsiya

İslam mədəniyyəti və düşüncə tədqiqatçısı Höccətül-İslam Məhəmməd Kaşizadə qeyd edib ki, müqavimət ilahiyyatının tövhid mərkəzli yanaşması, vilayət fiqhi prinsipi üzərində qurulan tərəqqi yönümlü konsepsiya çərçivəsində yalnız siyasi mexanizm deyil, eyni zamanda ilahi əlaqə bağıdır. Bu bağ, imanlı cəmiyyəti daxildən birləşdirir və dərin, dayanıqlı ictimai və sosial bağlılıq yaradır.

O vurğulayıb ki, bu cür birliyin əsası yalnız taktil və ya milli birliklərdən fərqlənir. O, iman, ilahi öhdəlik və dini ağıl üzərində qurulur və İslam bazalı millətçilik anlayışını formalaşdırmaq potensialına malikdir. Bu millətçilik anlayışı heç bir halda etnik, coğrafi və ya qısamüddətli maraqlara əsaslanmır. Əksinə, millətin tarixi-dini bağlılığı, vilayət və ilahi ideallarla əlaqəsi üzərində möhkəm şəkildə qurulur.

12 günlük müharibə və müqavimət ilahiyyatının tətbiqi

Höccətül-İslam Kaşizadə əlavə edib ki, bu yanaşmanın real nümunəsini İran cəmiyyətinin siyasi təzyiqlərə, müharibələrə və daxili-xarici təhdidlərə qarşı dözümlülüyündə görmək olar. Xüsusilə, İran-İsrail arasında baş vermiş 12 günlük müharibə zamanı bu dözümlülük və dayanıqlılıq açıq şəkildə nümayiş olunmuşdur.

Əksər proqnozların əksinə, sosial cəmiyyətin xarici təzyiqlər nəticəsində parçalanacağı gözlənilirdi, lakin İranın milli birliyi qorundu, həmçinin İslam Respublikasının strateji dərinliyi daha da gücləndi. Düşmənlər hesab edirdilər ki, sosial bağlılıq zəifdir və xarici təsirlər vasitəsilə xalqın müqavimətini sındırmaq mümkündür. Lakin İran xalqının dayanıqlılığı və müqaviməti göstərdi ki, bu tarixi dövr vilayət fiqhi və onun sosial mərkəziliyi olmadan izah oluna bilməz.

Xəbərin sonu